Kwaadaardig Mooi -Museum Tot Zover Amsterdam.

 

Een intieme tentoonstelling over kanker.

We worden omringd door beelden van het fitte lijf. Supergezond is de norm en het zieke lichaam verbergen we. Aan haaruitval, wildgroei en aftakeling  zit nu eenmaal weinig glamour. In de tentoonstelling Kwaadaardig Mooi geven kunstenaars vorm aan hun ervaringen met kanker. Zit er iets moois in het uitbeelden van hun ervaringen? Iets dat ons kan sterken?

 

In de grote zaal is het werk van 7 gerenommeerde kunstenaars te zien die hun eigen ervaring met kanker als uitgangspunt hebben genomen. Ze hebben zelf kanker (gehad), of het betrof hun partner of gezinslid. Met verschillende media brengen ze een veelheid aan verhalen in beeld. We leren over hun verdriet en hun worstelingen. We kijken mee naar het proces dat is ondergaan, naar de existentiële vragen die naar boven kwamen.

 

We praten liever niet over de dood en ziekte. Het maakt ons ongemakkelijk en angstig. Maar in deze tentoonstelling komt de dood niet als een rotsblok op je neer en is het geen zwart gat waar je uiteindelijk door opgeslokt wordt.

 

Het werk voelt open en toegankelijk. Zoals de zelfportretten van NIels Helmink. Het eerste portret laat Niels zien als hij kaal wordt. Hij is herkenbaar en het is evident dat hij getroffen is door kanker. De andere foto's zijn grafischer en abstracter. Slechts de sprietjes haar vormen zijn gelaat als waren het kleine pennestreekjes. De sprietjes voelen kwetsbaar. Ze kunnen opgeveegd worden of weggeblazen door een zuchtje wind.

 

 

De installatie van Sonja Hillen laat een ziekenhuiskamer zien met een ziekenhuisbed, het infuus en het metalen kastje voor de laatse spulletjes. Oh, hoe herkenbaar... Onder het bed staan twee witte slofjes. Op het bed liggen witte lakens waar met zwarte letters medische teksten op geschreven zijn. Ook op het kussen zijn de teksten vindbaar. Aan de muur hangen witte afbeeldingen waar zwarte llijnen alledaagse tafelerelen is een ziekenhuis prijsgeven; de wachtkamer, de kamer met het bed, het mutsje dat aan het bed hangt. Direct zie ik in gedachte weer mijn moeder die een wit mutsje droeg met kleine pareltjes om haar kaalheid te verhullen.

Er ligt een linnen boek waar Sonja whattsapp berichten met haar broer geborduurd heeft. Ook wit. Steekje voor steekje is de conversatie met hem met zwart garen vastgelegd. Monnikkenwerk. Het getuigt van zoveel toewijding. Ontroerend.

 

 

Er zijn nog vijf andere kunstwerken te zien maar laat me je meenemen naar de gang waar het werk van jonge ontwerpers hangt die uitgedaagd werden door Dutch Death Design.

Alles wat de mens maakt is vorm gegeven. Nederlands Design is wereldwijd een begrip. Hoe zit dat als het gaat om sterven? Bij overlijden is er vaak weinig tijd en grijpen mensen terug op wat ze al kennen; urnen, kisten en rituelen. Dutch Death Design toont de innovatie en creativiteit van jonge ontwerpers bij allerlei praktijken rondom het sterven, uitvaart en rouw. Design en technologie kunnen onze omgang met de dood verzachten. Wat met zorg is ontworpen biedt troost. En misschien een zilveren randje aan verdriet?

 

Een van de ontwerpen is een velletje kaarsvet waar je een tekst op kunt schrijven, een gedichtje, een lieve herinnering. Dat velletje rol je op tot een kaarsje en als je het kaarje brandt, licht jouw gedachte op en stuur je het de ether in.

 

Ook aan de allerlerkleinsten is gedacht met mini doodskistjes. Ach nee, het zijn geen kistjes. Ze hebben de vorm van een cocon, rond en zacht. Beschermend. Een verwijzing naar de rups die zich inspint in een cocon om een transformatie mee te maken en als vlinder herboren te worden.

 

Drie deksels van doodskisten hangen aan de muur. Degene die gemaakt is van gevlochten stengels en versiert met klaprozen is heel open en luchtig en heeft absoluut mijn voorkeur. Een verademing. Een massieve houten deksel lijkt mij nogal claustrofobisch.

 

De tentoonstelling ademt licht en lucht. Het is zen en sereen. Met een vleugje humor.

Er valt ook te lachen. Er staat een Dödli doodskist opgesteld die af te halen is bij Ikea als bouwpakket. Het is compleet met handleiding en instructiefimpje. Het ontwerp is naar Ikea opgestuurd maar tot op heden heeft Ikea de zelfbouw doodskist nog niet opgenomen in haar collectie. Grinnekend loop ik door de zaal met de vitrines waarin vorige tentoonstellingen te zien zijn.

En dan sta ik met een schok stil en overvalt het verdriet me toch want ik sta ineens oog in oog met Joerie, mijn allerliefste hondje die een geheel eigen tentoonstelling kreeg in de Laatste Aai. Wat een mooi eerbetoon was dat. Nog steeds heel dankbaar voor.

 

De volgende tentoonstelling wordt heel smakelijk en gaat over eten bij uitvaarten.

 

Uitvaartmuseum Tot Zover, Amsterdam

 

Deelnemende kunstenaars aan Kwaadaardig Mooi zijn:
Esther van Casteren, Sylvia Evers, Niels Helmink, Wout Herfkens, Sonja Hillen, Rinke Nijburg, Kim Tieleman